Kleine Uk,

Ik weet dat de naam ‘kleine uk’ een pleonasme is, maar ik weet nog niet hoe ik je anders moet noemen. En ik voel dat ik niet de tijd heb om een andere naam voor je te bedenken, want ik denk dat het hoog tijd is om je voor te stellen aan iemand die waarschijnlijk niet meer bestaat tegen de tijd dat je geboren bent, namelijk Zwarte Piet.

De laatste tijd is er nogal een rel rond woorden met een kleur erin. En hoewel zwart eigenlijk geen kleur schijnt te zijn, zijn het vooral woorden waar ‘zwart’ in voorkomt die voor ophef zorgen. Zwart heeft namelijk een beetje een vieze smaak voor mensen die, laten we zeggen, Niet-Blank zijn. Zo gaan deze Niet-Blanke mensen graag met elkaar naar dezelfde school, en in het Nederlands is dat dan een Zwarte school. Maar pasgeleden hoorde ik een leerkracht op de radio zeggen dat hij dat een slechte naam vond, hij noemde het liever een Multiculturele School. Maar als je Wikipedia erop naslaat, zou dat weer teveel lijken op Gemengde school, dus dat kan eigenlijk niet.

zwarteschool

Let vooral op het laatste stuk, over het feit dat woorden scheldwoorden beginnen te worden. Dit is naar mijn idee namelijk de reden dat we straks geen Zwarte Piet meer kennen, maar over Zwarte Piet dadelijk een heleboel meer.

Eerst over woorden die scheldwoorden worden. Gewone woorden waar ‘zwart’ in voorkomt, of een woord dat daaraan verbonden word. In 2005 verdwenen de Negerzoenen, omdat het woord Neger als negatief ervaren werd door sommige mensen. Terwijl het woord Neger ooit bedoeld was om aan te geven dat een persoon een donkere kleur had. Negerzoenen werden zo genoemd omdat je bruine lippen krijgt van het eten ervan. In 2005 zou de fabrikant een klacht over de naam hebben gekregen, waarna de chocolade schuimpjes voortaan Zoenen werden genoemd. Een marketingstunt, zo bleek later, maar daarover zijn twijfels. Nederland volgde namelijk met de naamsverandering het voorbeeld van buurlanden, Duitse Negerküsse werden Schokoküsse of Schaumküsse, Franse Têtes de nègre werden Bisous de Mousse, Engelse Negro kisses werden Angel Kisses en Finse Neekerin suukot werd Brunberg suukot.

Neger is dus zo’n woord dat door de tijd heen in een negatief daglicht is gaan staan, en Zwart gaat ook hard die kant op. Terwijl zwart helemaal niet nagatief is. De nacht is zwart, maar dat is juist positief, anders zie je geen sterren. In de zwarte cijfers zitten betekend dat je niet rood staat. Zwart word gezien als een neutrale kleur, voor zover het kleur genoemd word. Belangrijke dingen wil je graag zwart op wit hebben. Het Zwarte schaap van de familie is ook gewoon familie en Zwart geld is… Misschien dat die twee laatste geen goed voorbeeld waren. Maar zwart is dus lang niet altijd negatief.

Tegenwoordig is het probleem vooral dat onderscheid maken tussen mensen blijkbaar een taboe word. Het moet vooral duidelijk zijn dat er geen verschil is tussen Blanke Mensen en Niet-Blanke mensen. De Niet-Blanke mensen willen niet meer gelinkt worden aan de kleur Zwart, want dat heeft een negatieve lading gekregen. Maar die negatieve lading hebben we/ze er wel zelf aan gegeven. Net als aan Neger, wat ooit gewoon betekende “lid van een van de zwarte rassen die oorspronkelijk uit Afrika afkomstig zijn”.

Grote mensen zijn heel goed in dingen met elkaar verbinden en dingen daarmee negatief maken. Toen ik nog op school zat had je de Lonsdale kleding die gelinkt werd aan Extreem Rechts en neo-nazi’s. Het merk zelf was er niet blij mee en stopte de verkoop van Lonsdale kleding in Nederland. In die tijd was er een grote groep mensen die het droeg die zich wilden afzetten tegen allochtonen. Ze vergaten daarbij voor het gemak even dat het merk Lonsdale van origine voor boksers bedoeld was en dat het toendertijd gedragen werd door Niet-Blanke boksers als Mike Tyson, Lennox Lewis en de legendarische Muhammad Ali.

Anno 2005 was het merk Lonsdale ineens onlosmakelijk verbonden met Nazi’s en anti-allochtonen, en kwam je in die kleding moeizaam meer een discotheek binnen. Hetzelfde gold voor de tegenhanger die vooral door deze allochtonen gedragen werd, de Karl Kani kleding lijn. Om een of andere reden ging hetzelfde op voor je Nike AirMax schoenen, eerst even thuis wat ‘neutralere’ schoenen aantrekken, anders kwam je de kroeg/discotheek niet binnen.

De mensen maken of breken een naam, kleur of product. Als een cabaretier een biermerk belachelijk maakt, is het slecht bier en word het uit de handel gehaald, terwijl het daarvoor nog de regerend marktleider moeiteloos van de troon wist te stoten qua verkoopcijfers. Iemand wekt negatieve gedachtes op bij een merk, naam of kleur, en hoe meer mensen dat overnemen, hoe meer een merk, naam of kleur negatief word.

Waar het in de geschiedenis precies is misgegaan voor de kleur en naam ‘Zwart’ weet ik niet, maar kinderheld Zwarte Piet heeft daaronder te lijden. Mocht hij niet meer bestaan tegen de tijd dat je oud genoeg bent om het Sinterklaasfeest te vieren, hier een beschrijving van Zwarte Piet.

Zwarte Piet is de hulp van Sinterklaas, een oude man waarvan niemand eigenlijk weet hoe oud hij precies is, maar hij lijkt niet kapot te krijgen. Elk jaar komt Sinterklaas met een boot aan in ons land en rijd hij eerst een tijdje rond op een paard over de daken van huizen om snoep uit te laten delen door een hele kudde aan gek geklede, kleurrijke types die door de schoorsteen kruipen om de snoepjes in speciaal door de kinderen klaargezette schoenen, laarzen of klompen te gooien. Daarna viert hij een afscheidsfeestje genaamd Pakjesavond, waarbij kinderen vol spanning wachten tot een van deze kleurrijke types zo hard op het raam of op de deur bonkt dat hij of zij gegarandeerd een botfractuur moet hebben, maar verdwenen is als je kijkt wie er zo achterlijk stond te bonken. In plaats van de persoon staat er dan een zak met cadeautjes. Na alle huizen gehad te hebben, verdwijnt Sinterklaas het land weer uit met zijn kleurrijke types, tot de volgende intocht het jaar erop.

Die kleurrijke types zijn dus de Zwarte Pieten. En terwijl Sinterklaas volgens de geschiedenisboeken ergens rond het jaar 280 na Christus werd geboren en officieel overleed op 6 December 342 of 352 (toen keken ze blijkbaar niet op een jaartje of 10),  bestaat Zwarte Piet veel korter. De eerste afbeeldingen van dit kleurrijke figuur komen uit 1850, al krijgt hij daar nog geen naam en ziet hij er niet uit zoals we Zwarte Piet nu kennen. Vanaf 1859 word Zwarte Piet meer benoemd als een zwarte knecht met kroeshaar en de naam Pieter. Vanaf 1884 is hij een bekend beeld in Amsterdam als zwarte helper van Sinterklaas, eerst solo, maar vanaf het einde van de 19e eeuw in groter wordende aantallen. Tegen die tijd was Sinterklaas al zo oud, dat hij het niet meer redde met slechts één helper, dus het werden er langzaam aan meer. Pieter werd Zwarte Piet en kwam niet langer alleen maar met meerdere Zwarte Pieten, zelfs vrouwelijke, met Sinterklaas mee om hier met snoep, cadeaus en liedjes te strooien, iedere Piet met een eigen taak.

De rol van Zwarte Piet is in de afgelopen jaren sinds zijn ´ontstaan´ wel veranderd, net als zijn intelligentie en uiterlijk. In het begin was het een niet zo slimme helper van Sinterklaas die niet veel meer kon dan onverstaanbaar brabbelen, later leerde hij beter praten en dumpte vaker zijn oorringen. Zijn kapsel kreeg een update van kroeshaar naar krullen, en hij werd vriendelijker.
In zijn beginjaren was Zwarte Piet niet heel lief. Zijn rol was meer kinderen te dwingen om lief te zijn, anders kreeg je een pak rammel met bos takken of werd je in een jutenzak meegenomen naar Spanje, waar Sinterklaas vandaan komt varen, om daar de Pieten te assisteren. Maatschappelijk werden deze werkvakanties voor kinderen steeds minder aanvaard en werd het de rol van de ouders om de kinderen op te voeden en werd Zwarte Piet meer een kindervriend, wat hij tot op de dag van vandaag ook is.

Tot 1981 ging het goed met Zwarte Piet, maar toen werd het verval van deze kindervriend ingezet. Opeens kregen mensen problemen met de kleur van Zwarte Piet, of zijn sociale positie die als ‘slaafs’ werd ervaren.  In 1981 kwamen er vanuit de Surinaams-Nederlandse gemeenschap zelfs acties tegen Zwarte Piet. De Solidariteits Beweging Suriname startte een actie, ‘Sinterklaas vieren zonder Zwarte Piet’, en in 1986 pleitte de Beweging Surinaams Links er voor om het kinderfeest zonder Zwarte Piet en zelfs zonder Sinterklaas te vieren. Dat werd natuurlijk geen succes, maar de trend was gezet. Om de boel een beetje te sussen riep Sinterklaas halverwege de jaren tachtig op televisie dat Zwarte Piet zijn sullige acteerwerk en roede lekker in Spanje moest achterlaten en zich normaal en vrolijk moest gaan gedragen, om zo van zijn slaafse imago af te komen. Tot 1996 was de boel daarmee gered, maar toen wilde het actiecomité ‘Zwarte Piet = Zwart Verdriet’ onze Zwarte Piet een andere kleur geven, maar dat is nooit aangeslagen. Nederland zwichtte wel weer een beetje onder deze aanval en sindsdien worden de stereotype gouden oorringen soms weggelaten en het kroeshaar vervangen door zwarte krullen.

Een poging om in 1997 bij de intocht in de Bijlmermeer alleen zogenaamde Bonte Pieten (Rood, geel, blauw, groen, paars geschminkte Pieten, zeg maar Pieten in alle kleuren behalve zwart) mee te laten lopen leidde echter tot veel negatieve reacties. Er ontstond weer meer steun voor het behoud in plaats van afschaffing van Zwarte Piet en uit een onderzoek in 1998 bleek dat 96% van de bevolking Sinterklaas als een traditie zag, die niets met discriminatie te maken had. Nederlanders vonden Zwarte Piet dus geen slaaf en bedoelden met zijn uiterlijk dus simpelweg helemaal niets. Zwarte Piet zag er nu eenmaal zo uit en niet anders, net zoals de Paashaas er uit ziet als een haas en niet als een koe. Sommige figuren hebben nu eenmaal een bepaald uiterlijk zonder dat daar bedoelingen achter zitten.

Helaas begreep de Niet-Blanke bevolking dat minder. Vanaf 2011 gingen alle remmen alsnog los in de protesten tegen onze Zwarte Piet. In Dordrecht worden tijdens de intocht van Sinterklaas, tijdens een kinderfeest waar duizenden kinderen aanwezig zijn, vier mensen opgepakt omdat ze ongeoorloofd protesteerde met shirts met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’.
In Canada, waar ook veel Nederlanders wonen, is Zwarte Piet niet welkom na klachten vanuit de Afrikaanse groepering, waarna het hele feest werd afgelast omdat de Nederlandse gemeenschap in Canada vond dat er zonder Zwarte Piet geen Sinterklaasfeest is.

“Als we de intocht laten doorgaan met Zwarte Pieten erbij, dan zou de Afrikaans-Canadese gemeenschap gaan demonstreren. De Nederlandse gemeenschap vond vervolgens dat er geen Sinterklaas gevierd kan worden zonder Zwarte Piet. Dat bestaat gewoon niet.”

Vanaf 2011 is dat ieder jaar rond Sinterklaas een terugkomend punt. Voor- en tegenstanders gooien met figuurlijke stront naar elkaar en het ene kamp verwijt het andere kamp altijd net een beetje meer. De wereld komt er maar niet uit of Zwarte Piet racistisch is, of gewoon cultureel erfgoed, een traditie waar volwassenen hun gedachtes over mogen hebben, maar het vooral een kinderfeest moeten laten. Nooit was er een kind die geloofde in Sinterklaas en Zwarte Piet die er zelfs maar aan dacht dat Zwarte Piet een slaafje was. Een hulpje, hooguit een beetje eng, maar niet slecht. En natuurlijk vonden ze precies hetzelfde van Bonte Pieten, Stroopwafel Pieten en alle andere Pieten. Voor kinderen maakt het niet uit welke kleur een Piet heeft, als hij maar snoep en cadeaus bij zich heeft. Het zijn vooral de volwassenen, die jaren geleden van diezelfde snoepjes en cadeaus geprofiteerd hebben, die nu lekker dwars willen zijn en dit aangrijpen om te proberen de mensen op te jutten. Deze zogenaamde Grote Mensen zoals we ze eigenlijk moeten noemen, kregen het zelfs voor elkaar dat er een Mevrouw van de Verenigde Naties naar ging kijken. Deze mevrouw is geboren in Jamaica en heeft dus zelf ook een ander kleurtje dan de gemiddelde Nederlander, dus ze kan wel begrijpen dat de Niet-Blanke Nederlanders een probleem zouden hebben met Zwarte Piet. Zwarte Piet zou een stap terug naar slavernij zijn volgens haar. Alsof Nederlanders hun gekleurde buurman nog onder zweepslagen een maisveld in zouden sturen of iets dergelijks. Ze roept van alles:

“Wij gaan ook niet de straat op en zeggen; dit is hoe alle blanke mensen eruitzien of dat is hoe alle blanke mensen eruitzien.”
“De premier heeft de macht om dit te veranderen en om zijn invloed uit te oefenen op de groep die deze gewoonte in stand houdt.”
“Als de Nederlandse overheid inziet dat het Sinterklaasfeest fout is, moeten zij de groepen die het organiseren opdragen om er mee te stoppen”
“En wat is er mis met één Sinterklaas, waarom moeten jullie er twee hebben”

Deze mevrouw doet onderzoek naar aanleiding van klachten, waarschijnlijk uit de Niet-Blanke gemeenschap in Nederland, maar heeft duidelijk haar huiswerk niet gedaan. Tot de rellen rond Zwarte Piet ontstonden, was er nooit iemand geweest die de link tussen zijn uiterlijk en slaven zo benadrukt had, laat staan over straat riep dat alle Niet-Blanke mensen er uit zagen als Zwarte Piet. Ze snapt niet dat het niet slechts een groep is die deze gewoonte al jaren in stand houd, maar het Nederlandse Volk, omdat het een volksfeest is, een traditie. En dat we niet twee Sinterklazen hebben, maar ook een kerstman, die overigens ook in de rest van de wereld bekend is, dus hiermee maakt deze Mevrouw zich een beetje dom. Ook als blijkt dat deze mevrouw helemaal niet namens de Verenigde Naties spreekt, maar uit haar persoonlijke gekleurde standpunt, en dat ze zelfs niet eens voor de Verenigde Naties werkt maar als zelfstandig adviseur. De mevrouw is als het ware een ZZP’er, waarbij geen van die letters voor Zwart staat overigens, maar voor Zelfstandige Zonder Personeel. Een beetje zoals de mevrouw Sinterklaas graag zou zien. Een oude man op een paard, zonder hulpjes omdat die toevallig donkergekleurd zouden zijn.

De Domme Mevrouw gaat de anonimiteit weer in, maar het vuur is aangewakkerd. Nederland staat op zijn achterste benen, de politiek bemoeit zich ermee en zelfs de Hoofdpiet roept in 2013 op om ‘minder zwart en minder knecht’ te worden. In 2016 maakt hij bekend te stoppen als Hoofdpiet omdat hij helaas zijn zwarte schmink nog niet verloren had. Winkels vervangen Zwarte Piet voor alternatieven en krijgen daarvoor van het ene kamp lof, van het andere kant kritiek. Mensen die hun mening geven over Zwarte Piet, positief of negatief, krijgen kritiek of zelfs bedreigingen naar hun hoofd. Op Facebook krijgt een pagina voor het behoud van Zwarte Piet binnen twee dagen 2 miljoen sympathisanten. Zo’n 500 komen bij elkaar in Den Haag om openlijk hun steun en trouw aan Zwarte Piet te tonen.

Vele rechtzaken, demonstraties en intochten verder, is er nog geen eind aan de discussie. Soms is Piet Zwart, soms een andere kleur. Zelfs een Zwarte Sinterklaas op een wit paard verscheen op televisie, in een poging een einde te maken aan de discussie. Het mag allemaal niet helpen, de Grote Mensen blijven zich bemoeien met Zwarte Piet. Sommige willen Zwarte Piet verbieden, en er is zelfs een politieke partij die het uiterlijk van Zwarte Piet zoals we hem kennen per wet wil vastleggen, maar gelukkig is de algemene mening dat de politiek niet gaat over hoe een volksfiguur eruit ziet.

Hoe Zwarte Piet eruit ziet is aan de mensen. De grote mensen van de televisie, die de intocht per boot in beeld brengen, zijn langzaamaan al het uiterlijk aan het veranderen. Jaren geleden werd Zwarte Piet al steeds vaker Donkerbruin, de afgelopen jaren heeft hij alle kleuren van de regenboog al gehad. Van het verhaaltje dat mij verteld is, dat Zwarte Piet een gewone man is die zwart is geworden doordat hij door de schoorsteen kruipt, blijft op die manier weinig over. Zwarte Piet, zoals ik hem ken, zul jij waarschijnlijk nooit kennen, behalve van de plaatjes op internet of in de geschiedenisles. En als ouder heb je geen keus om daarin mee te gaan, het heeft geen zin om je kind wijs te maken dat de CEO van Sinterklaas eigenlijk zwart gekleurd is van het roet, als de tv en school zegt dat hij een blanke zakenman is die, op afspraak, snoep en cadeaus uitdeeld aan kinderen die braaf zijn geweest.

En net zoals je Zwarte Piet waarschijnlijk nooit zal kennen, geldt hetzelfde misschien wel voor Sinterklaas zelf, die tegen die tijd gezien word als een vieze oude man die iets te graag kinderen op schoot heeft.
Hetzelfde geld voor de kerstman, om dezelfde reden, en anders wel om zijn Elfjes, die door de gemeenschap van kleine mensen als beledigend worden beschouwd.
Pasen word afgeschaft omdat zijn werk als dierenmishandeling word gezien.
Afrikaantjes noemen we voortaan gewoon Goudsbloemen.
We eten allemaal gewoon Brood, want Bruin en Wit brood bestaat niet meer, net als dingen als Donker volkoren.
De Joodse gemeenschap heeft gevraagd geen Jodekoeken meer te produceren
Blanke vla is Kleurneutrale vla geworden
Je drinkt je koffie niet zwart maar ongekleurd.
Pinda’s, Pindakaas, Pindasaus en alle andere woorden en producten met Pinda erin zijn verdwenen, want Pinda is een scheldnaam voor mensen uit Indonesië.
Een van de bekendste Nederlandse producten, kaas, bestaat niet meer omdat het word gelinkt aan de scheldnaam voor Nederlanders, Kaaskoppen.
Kaas stond sowieso al onder druk omdat een stel uit Tilburg ook Goudse Kaas wou kunnen maken in hun kaasfabriekje.
Nadat Barack Obama president was geweest, kon de ambtswoning van de Amerikaanse President niet langer Het Witte Huis heetten.
Zigeuners hadden behoorlijke bezwaren tegen Zigeunersaus en Zigeuner schnitzels.

Als mensen niet leren emoties en gedachten van woorden, feesten en producten te scheiden, is het eind zoek.